Dział: Wiadomości dermatologiczne

Trądzik zwyczajny jest najczęstszą i przewlekłą dermatozą dotyczącą ponad 85% populacji w okresie dojrzewania. Największe nasilenie zmian występuje u kobiet w 14.–17., a u mężczyzn 16.–19. roku życia. Coraz częściej obserwuje się również typowe zmiany u pacjentów powyżej 25. roku życia, przy czym zmiany częściej dotyczą kobiet, mogą mieć różne nasilenie i przebieg. W większości wszystkich przypadków trądziku zwyczajnego pacjenci mają zmiany o charakterze łagodnym, które nie wymagają leczenia tylko odpowiedniej pielęgnacji. Natomiast u 15% pacjentów występuje postać ciężka, która ustępuje z pozostawieniem blizn i przebarwień. W zależności od stopnia nasilenia zmian stosuje się różne metody terapeutyczne. Terapia powinna obejmować nie tylko samo leczenie farmakologiczne, lecz także edukację pacjenta, zabiegi dermatologii estetycznej oraz odpowiednią codzienną pielęgnację. W przypadku łagodnego i umiarkowanego nasilenia stosuje się terapię miejscową polegającą na stosowaniu kombinacji miejscowego retinoidu, antybiotyku i nadtlenku benzoilu, natomiast leczenie trądziku od umiarkowanego do ciężkiego wymaga doustnej antybiotykoterapii lub izotretynoiny, a u kobiet często zastosowania hormonalnej antykoncepcji. 
 

Cyklosporyna (CsA) w sposób odwracalny wybiórczo hamuje limfocyty T, szczególnie pomocnicze, w mniejszym stopniu supresorowe. Terapia CsA powinna być prowadzona przez lekarzy mających odpowiednie doświadczenie w tym zakresie, a każdy pacjent, u którego rozważa się włączenie cyklosporyny wymaga właściwego przygotowania i ścisłego przestrzegania zaleceń lekarskich. Z uwagi na ryzyko wystąpienia wielu działań niepożądanych, w trakcie leczenia konieczne jest przeprowadzanie regularnych kontroli klinicznych i laboratoryjnych. Długoterminowe leczenie chorób autoimmunologicznych o przewlekłym przebiegu wiąże się ze szczególną obawą o rozwój zaburzenia czynności nerek. Ponadto metabolizm wątrobowy CsA przebiegający z udziałem cytochromu P450 wpływa na wystąpienie interakcji lekowych, co w efekcie może nasilać lub osłabiać działanie leku. Badania naukowe wykazały silne działania immunosupresyjne CsA, które wykorzystywane jest w terapii chorób autoimmunologicznych, m.in. reumatoidalnego i łuszczycowego zapalenia stawów oraz łuszczycy. Obecnie zgodnie ze wskazaniami rejestracyjnymi cyklosporyna stanowi opcję terapeutyczną w leczeniu umiarkowanej do ciężkiej łuszczycy plackowatej oraz w ciężkim atopowym zapaleniu skóry u osób dorosłych. Pozostałe zastosowania mają charakter off-label.

Choroby bakteryjne skóry (infekcje pierwotne i wtórne) to częsty problem w codziennej praktyce dermatologicznej. Do pierwotnych chorób infekcyjnych skóry zalicza się m.in. liszajec zakaźny, zapalenie mieszków włosowych, czyraki, różę, różycę, łupież rumieniowy, niesztowice bakteryjne. Do wtórnych natomiast zalicza się m.in. wtórnie zainfekowane rany lub wtórnie zainfekowane dermatozy, np. atopowe zapalenie skóry czy kontaktowe zapalenie skóry. W leczeniu chorób bakteryjnych skóry stosuje się antybiotyki ogólnoustrojowe lub miejscowe, zależnie od rozległości procesu chorobowego. Zalecane jest stosowanie antybiotykoterapii zgodnie z antybiogramem, możliwe jest również zastosowanie antybiotykoterapii empirycznej bazującej na klinicznym rozpoznaniu choroby oraz doborze odpowiedniego środka leczącego. Analizując czynniki decydujące o wyborze danej substancji leczniczej konieczne jest przypomnienie lekarzom zakresu działań często zalecanych środków zewnętrznych (mupirocyny, kwasu fusydynowego oraz 2% maści chloramfenikolowej). Praca ma na celu przybliżenie skuteczności tych leków i bezpieczeństwa ich stosowania, z uwzględnieniem coraz częściej obserwowanego ryzyka lekooporności.

Choroby skóry występujące w ciąży można podzielić na dermatozy swoiste, wśród których zgodnie z najnowszym podziałem wyróżnia się polimorficzne osutki ciężarnych, atopowe wykwity ciążowe, pemfigoid ciężarnych, ciążową cholestazę wewnątrzwątrobową oraz inne, jak rumień guzowaty, dermatozy występujące przypadkowo, w tym zakażenia, a także choroby skóry występujące przed ciążą. W artykule przedstawiono również możliwości terapeutyczne, które mogą lub powinny zostać zastosowane w niektórych przypadkach .

Łuszczyca jest przewlekłą autoimmunologiczną chorobą zapalną skóry, która dotyka ok. 2% ludzi na świecie. Za powstanie charakterystycznych zmian łuszczycowych odpowiadają liczne czynniki genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe. Patomechanizm powstawania zmian łuszczycowych jest bardzo złożony. Szczególną rolę w rozwoju łuszczycy odgrywa interleukina (IL) 23 biorąca udział w odpowiedziach zapalnych i immunologicznych. W ostatnich latach nastąpił ogromny postęp w terapii łuszczycy, a wprowadzenie leczenia biologicznego wręcz zrewolucjonizowało terapię tej choroby. W przypadku nieskuteczności klasycznego leczenia miejscowego terapie biologiczne są koniecznością w umiarkowanej i ciężkiej łuszczycy. Nieleczona lub źle leczona łuszczyca może doprowadzić nie tylko do znacznego pogorszenia się stanu skóry, ale równie do zaostrzenia procesów zapalnych stawów i innych chorób towarzyszących. Niestety, część pacjentów z łuszczycą oporna jest na powszechnie dostępne terapie biologiczne. Ostatnie badania wykazały, że szlak IL-23 i IL-17 odgrywa istotną rolę w patogenezie łuszczycy, dlatego stanowi ważny cel molekularny leków stosowanych w terapii łuszczycy. W lutym 2019 r. amerykańska Agencja Żywności i Leków (Food and Drug Administration – FDA) zarejestrowała przeciwciało monoklonalnie skierowane przeciwko podjednostce p19 IL-23 – risankizumab. Natomiast w kwietniu 2019 r. lek Skyrizi został dopuszczony do obrotu również przez Europejską Agencję Leków (European Medicines Agency – EMA), co sprawiło, że lek ten jest jednocześnie dostępny również w Polsce. Substancja ta charakteryzuje się szybkim początkiem działania, dobrym profilem bezpieczeństwa oraz wysoką skutecznością w terapii pacjentów z rozpoznaniem łagodnej i ciężkiej łuszczycy. Aktualnie prowadzone są badania kliniczne, w których cząsteczka ta badana jest w innych chorobach przebiegających z aktywacją szlaku dla IL-23. W artykule przedstawiono aktualne informacje na temat risankizumabu, jego mechanizmu działania, profilu bezpieczeństwa oraz znaczenia w leczeniu łuszczycy w świetle nowej rejestracji.

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest bardzo często rozpoznawaną zapalną chorobą skóry o przewlekłym i nawrotowym przebiegu. Charakteryzuje się wybitnym zróżnicowaniem w odniesieniu zarówno do obrazu klinicznego, jak i przebiegu choroby. Dlatego też zarówno rozpoznanie, jak i leczenie AZS są bardzo trudne i wymagają ogromnej wiedzy i praktyki klinicznej. Ze względu na wprowadzenie ostrzeżenia odnośnie do stosowania miejscowych inhibitorów kalcyneuryny (mIK) w aspekcie możliwości indukowania nowotworowych chorób skóry, przez wiele lat obserwowano istotny wzrost częstości zastępowania tej grupy leków przez miejscowe preparaty glikokortykosteroidowe (mGKS). W celu obiektywnej oceny bezpieczeństwa w długoterminowym, międzynarodowym badaniu obserwacyjnym APPLES™ udowodniono bezpieczeństwo terapii miejscowymi preparatami takrolimusu, co powinno zmienić świadomość wśród lekarzy praktyków, jak również pacjentów i zahamować niepokój w odniesieniu do ich stosowania u chorych na AZS.

Łysienie androgenowe (androgenetic alopcia – AGA) jest najczęstszym rodzajem wypadania włosów, dotyczącym zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Choroba może stanowić problem w generalnej populacji u 80% mężczyzn i 42% kobiet. Celem leczenia jest zahamowanie procesu wypadania włosów i stymulacja włosów terminalnych. Leczenie AGA jest uzależnione m.in. od stopnia zaawansowania procesu chorobowego. Głównymi preparatami leczniczymi stosowanymi w terapii AGA są finasteryd i minoksydyl.

Zakażenia grzybicze skóry są częstym problem klinicznym. Szacuje się, że grzybice powierzchowne skóry dotyczą 10–20% populacji, a ok. 2–5% wykazuje zmiany paznokciowe pochodzenia grzybiczego. Warto podkreślić, że z grzybicami spotykają się na co dzień lekarze różnych specjalności, m.in. dermatolodzy, ginekolodzy, hematolodzy i transplantolodzy, a także interniści i lekarze rodzinni. Grzybicami diagnozowanymi i leczonymi przez dermatologów są najczęściej grzybice powierzchowne skóry gładkiej i owłosionej oraz paznokci. Ich liczba wzrasta, a zasięg rozszerza się, co spowodowane jest wzrostem populacji osób podatnych, szerszą etiologią oraz dokładniejszą diagnostyką. Dla celów praktyki klinicznej podzielono grzyby na: dermatofity, grzyby drożdżopodobne i pleśniowe. W artykule przedstawiono zasady postępowania w przypadku grzybic powierzchownych.