Etiopatogeneza, obraz kliniczny oraz możliwości terapeutyczne łuszczycy owłosionej skóry głowy i łojotokowego zapalenia skóry głowy

Wiadomości dermatologiczne

Łuszczyca to przewlekła, nawrotowa choroba skóry o charakterze zapalno-proliferacyjnym cechująca się występowaniem typowych grudek i blaszek pokrytych dużą liczbą srebrzystobiałej łuski. Owłosiona skóra głowy stanowi jedno z najpowszechniejszych lokalizacji wykwitów chorobowych i w tej okolicy pojawia się jako pierwsza. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego (PTD), terapia owłosionej skóry głowy to przede wszystkim leczenie miejscowe. Leczenie rekomendowane to połączenie kalcypotriolu z dipropionianem betametazonu w podłożu żelowym czy pianie lub glikokortykosteroidy miejscowe o średniej i dużej sile działania (w monoterapii lub w połączeniu z lekami keratolitycznymi) w postaci roztworów, szamponów oraz pianek. Leczeniem alternatywnym mogą być dziegcie w postaci szamponów i roztworów, spirytus cygnolinowy czy tazaroten w żelu. Łojotokowe zapalenie skóry głowy (ŁZS) jest przewlekłą, nawrotową chorobą, występuje u niemowląt, dorosłych i osób w podeszłym wieku. Są to wykwity złuszczające się na podłożu rumieniowym w okolicach skóry obfitującej w gruczoły łojowe (twarz, skóra owłosiona głowy, plecy). Diagnozę ustala się na podstawie charakterystycznej morfologii klinicznej. Przyczyny ŁZS pozostają niewyjaśnione, ale istnieje kilka wzajemnie niewykluczających się hipotez: nadmierna aktywność gruczołów łojowych, czynniki zakaźne i immunologiczne, związek z łuszczycą czy inne czynniki, jak układ nerwowy, pora roku czy dieta. Terapia tej dermatozy to leczenie miejscowe za pomocą szamponów zawierających cyklopiroksolaminę, ketokonazol lub pirytonian cynku, które prowadzi do redukcji złuszczania i stanu zapalnego (są to środki o działaniu keratolitycznym, cytostatycznym i przeciwgrzybiczym).

Łuszczyca owłosionej skóry głowy to przewlekła, nawrotowa choroba skóry o charakterze zapalno-proliferacyjnym, cechująca się występowaniem typowych grudek i blaszek pokrytych dużą liczbą srebrzystobiałej łuski i dotyczy ponad 2% populacji. Mogą zajmować czoło, kark oraz okolicę małżowin usznych. Jeżeli występuje wzmożony łojotok, tworzą się brunatnożółte miękkie i tłuste łuski. Wtedy są trudności w odróżnieniu łuszczycy owłosionej skóry głowy od łojotokowego zapalenia skóry głowy (ŁZS). Wskazana w tej sytuacji jest biopsja skalpu, aby ustalić ostateczną diagnozę. Czasami zmianom tym towarzyszy różnie nasilony świąd, który wymaga leczenia przeciwhistaminowego. Pomimo że głowa stanowi tylko ok. 9% całkowitej powierzchni ciała, zajęcie widocznych części głowy i szyi ma istotny wpływ na pogorszenie jakości życia chorych – ogranicza codzienną aktywność i funkcjonowanie w społeczeństwie, szczególnie jeśli zajęta jest skóra twarzy [1]. 
Leczenie zmian na skórze głowy stanowi duży problem terapeutyczny. Trudności w leczeniu tej okolicy związane są przede wszystkim z aplikacją preparatów pomiędzy włosami, ograniczonym docieraniem leczniczych promieni UV do skóry głowy, a także prowokowaniem wysiewu zmian łuszczycowych przez reakcję Koebnera [2]. 
W codziennej praktyce dermatologicznej w ocenie nasilenia łuszczycy owłosionej skóry głowy stosuje się powszechnie uznane skale, jak PASI (Psoriasis Area and Severity Index) i BSA (Body Surface Area). W badaniach klinicznych wykorzystywana jest zmodyfikowana wersja skali PASI-PSSI (Psoriasis Scalp Severity Index), określająca jedynie nasilenie zmian na głowie. W ocenie subiektywnej odczucia choroby użyteczny jest kwestionariusz oceny jakości życia dla dermatoz owłosionej skóry głowy Scalpdex, który stanowi przydatne narzędzie w całym procesie leczniczym [3]. 
Zgodnie z polskim konsensusem leczenia łuszczycy, w przypadku zmian ograniczonych do skóry głowy leczeniem z wyboru jest terapia miejscowa [4]. 
Schorzenie to powinno się różnicować z łojotokowym zapaleniem skóry, z atopowym zapaleniem skóry głowy i grzybicą owłosionej skóry głowy [5]. 
Spośród leków zewnętrznych w terapii łuszczycy owłosionej skóry głowy stosuje się keratolityki, miejscowe glikokortykoster...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • Roczną prenumeratę kwartalnika "Wiadomości dermatologiczne"
  • Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
  • Zniżki w konferencjach organizowanych przez redakcję
  • ...i wiele więcej!

Przypisy