Dział: Wiadomości dermatologiczne

Miejscowe inhibitory kalcyneuryny (mIK), takrolimus w maści i pimekrolimus w kremie, to leki, które hamują fosfatazę kalcyneuryny, prowadząc do obniżenia aktywacji limfocytów T oraz inhibicji uwalniania prozapalnych cytokin. Jedynym wskazaniem rejestracyjnym tych leków w Polsce, zarówno u dorosłych, jak i dzieci, jest atopowe zapalenie skóry (AZS), jednakże możliwe jest ich stosowanie z dobrym efektem w wielu innych dermatozach. Główną zaletą miejscowych inhibitorów kalcyneuryny w terapii AZS jest brak działań niepożądanych charakterystycznych dla miejscowych glikokortykosteroidów, również powszechnie stosowanych w tej chorobie. Dzięki temu można aplikować je na wrażliwe okolice i stosować nawet przez długi okres. Aktualnie uważa się, że pogląd o zwiększonym ryzyku wystąpienia raków skóry i chłoniaków w wyniku stosowania mIK jest nieuzasadniony.

Leki biologiczne, nazywane także biofarmaceutykami, są produktami leczniczymi wytworzonymi za pomocą zaawansowanych metod inżynierii genetycznej oraz biotechnologii. Celem ich działania jest naśladowanie lub blokowanie funkcji ludzkich białek i oddziaływanie na receptory komórkowe. Są one wykorzystywane w leczeniu różnych schorzeń, w tym łuszczycy. Risankizumab to nowoczesny lek biologiczny, który jest humanizowanym przeciwciałem monoklonalnym. Wyróżnia się on selektywnym powinowactwem do podjednostki p19 IL-23, co sprawia, że jest jednym z kluczowych leków biologicznych w terapii łuszczycy. Badania kliniczne potwierdziły jego wysoką skuteczność w leczeniu łuszczycy umiarkowanej do ciężkiej w porównaniu z innymi dostępnymi lekami. Ponadto risankizumab okazał się efektywny również w leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów.

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła, nawrotowa dermatoza zapalna o szerokim rozpowszechnieniu w populacji ogólnej. Patogeneza AZS obejmuje czynniki genetyczne oraz środowiskowe, które odpowiadają za rozwój stanu zapalnego skóry mediowanego przez heterogenny profil cytokin prozapalnych. Pogłębienie wiedzy w zakresie immunopatogenezy AZS umożliwiło opracowanie nowych preparatów, które zrewolucjonizowały terapię tej jednostki chorobowej. Jedną z nowoczesnych grup leków wykorzystywanych w AZS są obok leków biologicznych małocząsteczkowe inhibitory kinaz janusowych (ang. Janus kinase inhibitors – JAK-i). Ich działanie polega na blokowaniu przekaźnictwa sygnału od receptora błonowego do jądra komórkowego z następowym ograniczeniem ekspresji cytokin prozapalnych. Plejotropowe działanie inhibitorów JAK umożliwia uzyskanie istotnej poprawy klinicznej również u pacjentów opornych na inne metody leczenia. W artykule zostaną omówione doustne oraz miejscowe preparaty inhibitorów JAK już dopuszczone do stosowania lub znajdujące się na zaawansowanym etapie rejestracji bądź badań klinicznych.

Łuszczyca jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą zapalną skóry o wieloczynnikowej etiologii. Choroba znacząco wpływa na jakość życia pacjentów, prowadzi do ich stygmatyzacji, izolacji społecznej w konsekwencji zaburzeń lękowych, depresji, uzależnień. Wykwity skórne w postaci rumieniowych grudek i blaszek pokrytych łuską często zlokalizowane są w miejscach odsłoniętych. Metotreksat (MTX) jest syntetycznym analogiem kwasu foliowego, szeroko stosowanym w praktyce dermatologicznej od ponad pół wieku. Jest jednym z leków stosowanych w leczeniu łuszczycy. Wykazuje działanie antyproliferacyjne poprzez wpływ na wiele enzymów kluczowych dla procesów komórkowych.

Półpasiec (herpes zoster – HZ) jest chorobą zakaźną spowodowaną reaktywacją wirusa ospy wietrznej i półpaśca (Varicella zoster virus – VZV; ludzki wirus herpes typu 3). Do zakażenia wirusem dochodzi najczęściej w dzieciństwie, w takcie którego stymulowany jest układ odporności komórkowej, co zapobiega dalszemu zakażeniu i reaktywacji. Okres latencji może trwać wiele lat. Do reaktywacji wirusa dochodzi w wyniku zmniejszenia odporności. Prawidłowe i szybkie włączenie odpowiedniego leczenia zapobiega powikłaniom takim jak: wtórna infekcja bakteryjna, neuralgia popółpaścowa (PHZ), bliznowacenie, porażenie nerwów i zapalenie mózgu w przypadku półpaśca rozsianego. Najczęstszymi lekami stosowanymi w leczeniu HZ są konwencjonalne leki przeciwwirusowe i leki przeciwbólowe. Prawidłowa profilaktyka powinna się opierać na stosowaniu szczepień.

Inhibitory kalcyneuryny dostępne w postaci preparatów miejscowych to istotna grupa leków stosowanych w leczeniu dermatoz występujących u osób dorosłych, jak również u dzieci. Aktualnie dostępnymi inhibitorami kalcyneuryny w formie preparatów do stosowania miejscowego w Polsce są pimekrolimus i takrolimus. Pimekrolimus (10 mg/g krem) to lek mający miejscowe działanie przeciwzapalne oraz immunomodulacyjne. Hamuje procesy prowadzące do zwiększonej produkcji cytokin prozapalnych poprzez wiązanie się z makrofiliną i blokowanie aktywacji kalcyneuryny. Selektywny mechanizm działania pimekrolimusu sprawia, że nie powoduje on działań niepożądanych charakterystycznych dla preparatów miejscowych glikokortykosteroidów, co wiąże się z możliwością wykorzystania go jako cennej alternatywy. Pimekrolimus stosuje się do leczenia łagodnego i umiarkowanego atopowego zapalenia skóry, a także (poza wskazaniami rejestracyjnymi) w terapii innych chorób dermatologicznych, takich jak łuszczyca, bielactwo czy twardzina ograniczona. Preparaty inhibitorów kalcyneuryny są użyteczne zarówno w leczeniu zaostrzeń chorób dermatologicznych, jak i w terapii podtrzymującej, w tym w formie terapii proaktywnej.

Skóra stanowi pierwszą linię obrony przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, w tym drobnoustrojami. Uszkodzenia skóry o różnej etiologii mogą prowadzić do rozwoju infekcji bakteryjnych. W przypadku powierzchownych infekcji bakteryjnych, w tym zapalenia mieszków włosowych, czyraków, liszajców zakaźnych, zalecane są miejscowe środki przeciwbakteryjne. Ponadto antybiotyki miejscowe są stosowane w leczeniu wtórnych zakażeń bakteryjnych, występujących w przebiegu chorób skóry, takich jak wyprysk i owrzodzenia kończyn. Niewątpliwie narastające zjawisko oporności bakteryjnej wymaga odpowiednich działań, szczególnie rozważnego wdrażania antybiotykoterapii miejscowej, jak również stosowania się pacjentów do zaleceń lekarskich. W niniejszym artykule omówiono charakterystykę wybranych, najczęściej stosowanych antybiotyków miejscowych: mupirocyny, kwasu fusydowego, neomycyny, polimyksyny B oraz retapamuliny.

Trądzik pospolity jest powszechnie występującą chorobą zapalną skóry o charakterze przewlekłym. Według raportów dotyczących rozpowszechniania się tego schorzenia dotyka ono ok. 9,4% światowej populacji, w tym mniej więcej 80% nastolatków oraz aż do 100% młodych ludzi. W świetle badań naukowych stosowanie dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych zawierających połączenie 0,03 mg etynyloestradiolu i 2 mg dienogestu (Dionelle®) stanowi skuteczną metodę leczenia różnych postaci trądziku pospolitego.