Autor: Julia Nowowiejska

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest częstą przewlekłą dermatozą dotykającą zarówno dzieci, jak i dorosłych. W leczeniu stosuje się emolienty, miejscowe leki przeciwzapalne oraz w bardziej nasilonych przypadkach fototerapię lub leczenie ogólne. Wśród miejscowych preparatów przeciwzapalnych ważne miejsce we współczesnej terapii AZS zajmują miejscowe inhibitory kalcyneuryny (mIK). Stanowią one bezpieczną alternatywę dla miejscowych glikokortykosteroidów przy jednocześnie dużej skuteczności. Mogą być stosowane zarówno w monoterapii, jak i jako leczenie wspomagające preparaty ogólne. Na rynku są aktualnie dostępne dwa mIK: takrolimus w maści w stężeniu 0,03% oraz 0,1%, a także pimekrolimus w kremie 1%.

Łuszczyca jest przewlekłą i nieuleczalną chorobą skóry, której średnią częstość szacuje się na 1–3% w populacji ogólnoświatowej, co przekłada się na mniej więcej 125 mln chorych na całym świecie. Przyjmuje się, iż w większości regionów geograficznych łuszczyca dotyka w równym stopniu kobiety i mężczyzn. Patogeneza łuszczycy jest bardzo złożona i w dalszym ciągu nie w pełni poznana. Najczęstszą postacią łuszczycy jest łuszczyca zwykła, konkretnie jej odmiana plackowata. W przypadku rozpoznania łuszczycy o nasileniu łagodnym pacjent może być leczony jedynie lekami miejscowymi. Jednakże w pewnych sytuacjach zasadne może być dołączenie fototerapii lub leków ogólnych.

Kobieta 40-letnia zgłosiła się do dermatologa z powodu czerwonych wykwitów guzkowych w obrębie podudzi. Od kilku miesięcy pacjentka obserwowała wysiew nowych zmian, początkowo była leczona doksycykliną. W związku z brakiem poprawy po leczeniu pobrano wycinek ze zmiany skórnej – obraz mikroskopowy odpowiadał zmianie o charakterze pseudolymphoma. Pacjentka przybyła ponownie do poradni dermatologicznej celem ustalenia dalszego postępowania. W trakcie wywiadu wspomniała, iż przed 10 laty przebyła chłoniaka grudkowego, który po leczeniu pozostawał w remisji, a prowadzący onkolog negował związek guzków w obrębie skóry z przebytym nowotworem. Zadecydowano o natychmiastowym pobraniu kolejnego wycinka. W badanym materiale obraz morfologiczny i profil immunohistochemiczny wskazywał na naciek komórek chłoniaka grudkowego G2. 
Pierwotne chłoniaki grudkowe są częstymi nowotworami wywodzącymi się limfocytów B. Wtórne zajęcie skóry przez chłoniaka grudkowego jest rzadkie i zwykle świadczy o transformacji do bardziej agresywnego typu chłoniaka. Rozrost rzekomochłoniakowy (pseudolymphoma) charakteryzuje się odczynowym rozrostem limfocytów i łagodnym przebiegiem. U opisywanej pacjentki mimo niepozornej morfologii zmian skórnych oraz potencjalnie pozytywnie rokowniczego rozpoznania pseudolymphoma z uwagi na wywiad chłoniaka i brak ekspozycji na możliwe przyczyny pseudolymphoma wskazane było pogłębienie diagnostyki, co umożliwiło postawienie właściwej diagnozy o gorszej prognozie. Gdy wynik biopsji nie koresponduje z obrazem klinicznym lub wywiad chorego jest obciążony, niezbędna jest czujność.

Miejscowe inhibitory kalcyneuryny (mIK), takrolimus w maści i pimekrolimus w kremie, to leki, które hamują fosfatazę kalcyneuryny, prowadząc do obniżenia aktywacji limfocytów T oraz inhibicji uwalniania prozapalnych cytokin. Jedynym wskazaniem rejestracyjnym tych leków w Polsce, zarówno u dorosłych, jak i dzieci, jest atopowe zapalenie skóry (AZS), jednakże możliwe jest ich stosowanie z dobrym efektem w wielu innych dermatozach. Główną zaletą miejscowych inhibitorów kalcyneuryny w terapii AZS jest brak działań niepożądanych charakterystycznych dla miejscowych glikokortykosteroidów, również powszechnie stosowanych w tej chorobie. Dzięki temu można aplikować je na wrażliwe okolice i stosować nawet przez długi okres. Aktualnie uważa się, że pogląd o zwiększonym ryzyku wystąpienia raków skóry i chłoniaków w wyniku stosowania mIK jest nieuzasadniony.

Do grupy wirusowych chorób zakaźnych wieku dziecięcego zaliczamy choroby, które mają charakterystyczną manifestację kliniczną, zwykle przebiegają w sposób niepowikłany, ustępują samoistnie, a przechorowanie ich pozostawia trwałą odporność. Jako że cechują się one m.in. specyficznymi zmianami skórnymi, niniejszy artykuł ma na celu przegląd ospy wietrznej, odry, różyczki, rumienia zakaźnego i rumienia nagłego z punktu widzenia dermatologa, ze szczególnym uwzględnieniem objawów skórnych.

Ukąszenia przez owady stanowią wciąż częsty, acz niedoceniany problem w codziennej praktyce klinicznej. Do najpowszechniejszych zmian obserwowanych całorocznie należą te wywołane ukąszeniem wszy, pcheł i pluskiew. Postępowanie z pacjentami zarażonymi lub tymi, u których w najbliższym otoczeniu stwierdza się ukąszenia przez owady, polega nie tylko na włączeniu odpowiednich preparatów leczniczych, ale także na utrzymaniu reżimu sanitarno-higienicznego. Zagadnienie to stanowi problem interdyscyplinarny, gdyż wiele z omawianych chorób dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci, niezależnie od statusu socjoekonomicznego, i na pewno spotka się z nimi w gabinecie nie tylko dermatolog, ale także lekarz rodzinny, pediatra i lekarze innych specjalności. Pomijając objawy wywoływane przez ukąszenia owadów, należy zwrócić uwagę, iż niektóre insekty mogą przenosić drobnoustroje chorobotwórcze.