Wstęp
Grzybica skóry gładkiej to ważny temat w pracy lekarza dermatologa, który wymaga kompleksowego podejścia do każdego przypadku klinicznego. Lekarze wielu różnych specjalności regularnie mają styczność z pacjentem, który zmaga się z pozornie błahym problemem, jakim jest grzybica skóry. Zazwyczaj pacjent zgłasza się do lekarza POZ z uporczywą zmianą na skórze, która powoduje świąd. Lekarze z oddziałów internistycznych regularnie mają styczność z pacjentami, których zmiany skórne mogą wskazywać na zmiany grzybicze. Lekarze chorób zakaźnych powinni być wyczuleni na zmiany skórne na tle grzybiczym, w szczególności u pacjentów z obniżoną odpornością. Prawidłowa diagnoza i leczenie są niezwykle istotne, a edukacja i świadomość zdrowia skóry wpływają pozytywnie na efekty terapeutyczne.
Grzybica skóry gładkiej to bardzo częsty problem, który może dotyczyć nawet ponad 20% populacji i być jedną z częstszych chorób skórnych na świecie. Wraz z rozwojem antybiotykoterapii oraz leków immunosupresyjnych spodziewany jest wzrost częstotliwości zachorowania na grzybicę skóry [1].
Skóra jest największym organem człowieka, zajmuje ok. 2 m2 powierzchni. Jest jednym z najważniejszych narządów obronnych organizmu, chroni go przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak promieniowanie UV, zbyt niskie i zbyt wysokie temperatury, bakterie i grzyby. Mechanizm, dzięki któremu bariera ochronna skóry działa na mikroby, można podzielić na barierę fizyczną i barierę chemiczną. Najbardziej zewnętrzna część naskórka, stratum corneum, tworzy formę muru obronnego, a zaburzona równowaga w znajdującej się na stratum corneum bariery hydrolipidowej wpływa na utratę prawidłowej funkcji obronnej skóry. Prawidłowe pH skóry, które powinno utrzymywać się w okolicach 5, enzymy hydrolityczne, peptydy antymikrobialne tworzą barierę chemiczną, której zachwianie również sprzyja nieprawidłowej kolonizacji grzybów i powoduje zakażenia [2, 3].
POLECAMY
Tab. 1. Przykłady czynników endogennych sprzyjających rozwojowi grzybicy skóry wraz z patomechanizmem rozwoju grzybicy
| Czynnik endogenny sprzyjający zakażeniu grzybiczemu skóry gładkiej | Patomechanizm |
| Autoimmunologiczny zespół niedoczynności wielogruczołowej typu 1 | Mechanizm nie jest do końca poznany. Uważa się, że obecność przeciwciał przeciw IL-17A oraz miozyny 9 ma wpływ na wzrost podatności na zakażenia grzybicy skóry oraz błon śluzowych [5] |
| HIV/ AIDS | Zaburzona produkcja interferonu-γ, zaburzona fagocytoza makrofagów, zaburzona chemotaksja neutrofili, wyczerpanie komórek B sprzyjają zakażeniom grzybiczym |
| Pacjenci z niewyrównaną cukrzycą | Zaburzone mikrokrążenie, upośledzenie gojenia się ran i mikrourazów, zaburzenia czucia wynikające z degeneracji neuronów i zaburzona produkcja kolagenu sprzyjają kolonizacji skóry przez grzyby |
| Atopowe zapalenie skóry | Zmniejszona zawartość lipidów, wyższe pH i zwiększona utrata wody przez naskórek |
Czynniki sprzyjające grzybicy skóry gładkiej
Istnieją grupy pacjentów, którzy są szczególnie narażeni na zakażenia grzybicze, w tym na zakażenia grzybicze skóry gładkiej. Są to:
- pacjenci diabetologiczni – mają większą szansę na zachorowanie w porównaniu z populacją ogólną,
- osoby z obniżoną odpornością, której przyczyną może być zarówno immunosupresja farmakologiczna, jak i wrodzone oraz nabyte zaburzenia odporności,
- pacjenci, u których występują zaburzenia pracy tarczycy.
Wiedza o czynnikach endogennych, które sprzyjają zakażeniom grzybiczym, jest bardzo istotna. Tabela 1. przedstawia niektóre z nich.
Spośród czynników egzogennych, które mają wpływ na rozwój grzybicy skóry gładkiej, należy wymienić:
- niewystarczającą higienę,
- nadmierną higienę,
- współdzielenie ręczników,
- noszenie nieprzewiewnych ubrań [4].
Grzybice skóry i jej przydatków są częstym schorzeniem dermatologicznym, które może dotknąć znaczny odsetek populacji. Mogą być wywoływane przez wiele gatunków dermatofitów, grzybów drożdżopodobnych i grzybów pleśniowych i dotyczyć różnych warstw skóry. U mężczyzn są wywoływane głównie przez dermatofity, natomiast u kobiet dominują zakażenia grzybami drożdżopodobnymi i pleśniowymi, jednakże najczęstszym czynnikiem etiologicznym w całej populacji pozostają dermatofity [4, 5].
Podział grzybic
Ze względu na zainfekowane struktury grzybice możemy podzielić na:
- powierzchowne – ograniczone do zewnętrznych warstw skóry i włosów,
- skórne – obejmujące głębsze warstwy naskórka, włosy, paznokcie,
- podskórne – obejmujące skórę właściwą, tkanki podskórne, mięśnie, powięź.
Grzyby wywołujące grzybice powierzchowne kolonizują zewnętrzne, zrogowaciałe warstwy skóry, włosów i paznokci. Będące ich efektem zakażenia nie powodują odpowiedzi immunologicznej i mają zwykle przebieg bezobjawowy. Są również stosunkowo łatwe do rozpoznania i dobrze odpowiadają na leczenie. Do chorób zaliczanych do tej grupy należą:
- łupież pstry (wywoływany przez...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- Roczną prenumeratę kwartalnika "Wiadomości dermatologiczne"
- Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
- Zniżki w konferencjach organizowanych przez redakcję
- ...i wiele więcej!
