Mupirocyna, kwas fusydynowy i 2% maść detreomycynowa, czyli najczęściej stosowane miejscowe antybiotyki w praktyce lekarza dermatologa

Większość pierwotnych i wtórnych infekcji skóry są spowodowane przez Staphycococcus aureus lub Streptococcus pyogenes. Pierwotne infekcje skóry wywołane przez bakterie Gram-ujemne są rzadkie, ale mogą wystąpić u pacjentów, którzy mają obniżoną odporność lub u chorych na cukrzycę. Mentha przeanalizował choroby zakaźne skóry występujące w Indiach. Badanie wykazało, że nieskomplikowane bakteryjne infekcje skóry mogą stanowić aż do 17–25% wizyt dermatologicznych [1]. W Polsce również chorzy z tymi infekcjami bakteryjnymi skóry stanowią duży procent pacjentów dermatologicznych. Znajomość czynników indukujących pojawienie się zmian chorobowych jest istotna w wyborze odpowiedniego środka terapeutycznego, na podstawie obrazu klinicznego zmian chorobowych. 
Idealny miejscowy antybiotyk powinien [2]:

• mieć selektywny wpływ na określone organizmy powodujące zmiany skórne, co minimalizuje rozwój odporności krzyżowej na inne organizmy; oraz nie mieć wpływu na florę komensalną;
• nie powodować reakcji alergicznych ani potencjalnej alergii krzyżowej, reakcji z innymi lekami tej samej klasy lub ich poszczególnymi składnikami (np. konserwantami); podłoże leku nie powinno być drażniące lub toksyczne; 
• działać miejscowo, osiągając lokalnie wysokie stężenie antybakteryjne; 
• być bezpieczny i skuteczny. 

Mupirocyna i kwas fusydynowy

Mupirocyna została wprowadzona do leczenia zakażeń skóry w latach 80. XX wieku. Jest wskazana w miejscowym leczeniu bakteryjnych zakażeń skóry wywołanych wrażliwymi na mupirocynę szczepami Staphylococcus aureus (w tym szczepami metycylinoopornymi) oraz innymi gronkowcami i paciorkowcami. Powinna być stosowana w miejscowym leczeniu liszajca zakaźnego, zapalenia mieszków włosowych oraz czyraków wywołanych przez Staphylococcus aureus, inne gronkowce oraz paciorkowce oraz w miejscowym leczeniu wtórnych zakażeń skóry. Preparat należy stosować na zmienioną chorobowo skórę 3 razy na dobę przez okres do 10 dni [4]. Mupirocyna działa bakteriostatycznie w warstwie rogowej naskórka poprzez hamowanie syntezy białek bakterii, co doprowadza do zahamowania wzrostu drobnoustrojów. Działanie mupirocyny jest ograniczone do leczonego miejsca – mupirocyna nie przenika do głębokich warstw skóry, co w porównaniu z innymi antybiotykami jest jej zaletą, ponieważ ogranicza to występowanie ogólnoustrojowych działań niepożądanych [4]. Preparat może być stosowany w każdej grupie wiekowej, nawet u noworodków. W przypadku ograniczonych skórnych infekcji wywołanych przez szczepy MRSA wg wytycznych Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych można stosować miejscowo mupirocynę 2% [5]. Mupirocyna nie wpływa na działanie innych leków, co jest szczególnie ważne w grupie pacjentów starszych stosujących inne preparaty z powodu chorób przewlekłych. Nie należy stosować mupirocyny w sytuacji nadwrażliwości na preparat lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Brakuje danych klinicznych dotyczących stosowania mupirocyny u kobiet w ciąży. Badania na zwierzętach nie wykazują bezpośredniego i pośredniego szkodliwego wpływu na rozwój zarodka lub płodu. Nie ma dostępnych informacji dotyczących przenikania mupirocyny do mleka. Efekty uboczne terapii mupirocyną obserwowane są rzadko. Najczęściej pacjenci zgłaszają: pieczenie, swędzenie, przesuszenie skóry oraz kontaktowe zapalenia skóry. Bardzo rzadko opisywane są ogólne reakcje nadwrażliwości, reakcje alergiczne i fototoksyczne [6]. Na podstawie analizy ww. cech preparatu mupirocyny wydaje się ona lekiem bezpiecznym, dobrze tolerowanym i wykazującym korzystny zakres działania na najczęstsze patogeny zakażeń bakteryjnych skóry.