Autor: Dorota Jenerowicz

Inhibitory kalcyneuryny dostępne w postaci preparatów miejscowych to istotna grupa leków stosowanych w leczeniu dermatoz występujących u osób dorosłych, jak również u dzieci. Aktualnie dostępnymi inhibitorami kalcyneuryny w formie preparatów do stosowania miejscowego w Polsce są pimekrolimus i takrolimus. Pimekrolimus (10 mg/g krem) to lek mający miejscowe działanie przeciwzapalne oraz immunomodulacyjne. Hamuje procesy prowadzące do zwiększonej produkcji cytokin prozapalnych poprzez wiązanie się z makrofiliną i blokowanie aktywacji kalcyneuryny. Selektywny mechanizm działania pimekrolimusu sprawia, że nie powoduje on działań niepożądanych charakterystycznych dla preparatów miejscowych glikokortykosteroidów, co wiąże się z możliwością wykorzystania go jako cennej alternatywy. Pimekrolimus stosuje się do leczenia łagodnego i umiarkowanego atopowego zapalenia skóry, a także (poza wskazaniami rejestracyjnymi) w terapii innych chorób dermatologicznych, takich jak łuszczyca, bielactwo czy twardzina ograniczona. Preparaty inhibitorów kalcyneuryny są użyteczne zarówno w leczeniu zaostrzeń chorób dermatologicznych, jak i w terapii podtrzymującej, w tym w formie terapii proaktywnej.

Zespół DRESS (drug reaction with eosinophilia and systemic symptoms) jest potencjalnie zagrażającą życiu, niepożądaną reakcją polekową. Charakteryzuje się występowaniem plamisto-grudkowej osutki, której towarzyszy gorączka, zaburzenia hematologiczne, limfadenopatia oraz zajęcie narządów wewnętrznych, głównie wątroby, śledziony, nerek, płuc. Etiopatogeneza zespołu nie została w pełni poznana. Niewątpliwą rolę odgrywają reakcje immunologiczne wywołane lekami (m.in. lekami przeciwdrgawkowymi, dapsonem, sulafalazyną, allopurynolem), ale pod uwagę bierze się także możliwy udział czynników wirusowych, takich jak HHV-6, HHV-7, EBV, CMV. Autorzy w niniejszym artykule przedstawiają przypadek 45-letniej kobiety, u której po włączeniu leczenia lamotryginą w przebiegu lekoopornej padaczki w obrębie skóry całego ciała w miejscach eksponowanych na promieniowanie słoneczne pojawiły się rozsiane drobnogrudkowe zmiany barwy ciemnoczerwonej. Dodatkowo stwierdzono odchylenia w badaniach laboratoryjnych: leukocytozę z eozynofilią, limfocytozą, bazofilią i monocytozą, podwyższone stężenie CRP, enzymów wątrobowych, D-dimerów. Ponadto badanie tomografii komputerowej wykazało limfadenopatię w obrębie jamy brzusznej. U pacjentki na postawie całości obrazu klinicznego rozpoznano zespół DRESS. Odstawienie lamotryginy i zastosowanie w leczeniu ogólnym glikokortykosteroidów skutkowało stopniową poprawą stanu klinicznego.

Wstęp: Składniki produktów kosmetycznych i higienicznych znane są jako częsta przyczyna uczulenia kontaktowego. W ostatnich latach obserwuje się rosnącą popularność produktów zawierających składniki roślinne. Powszechnie uważa się, że składniki roślinne mają wiele korzystnych właściwości, a przy tym są bezpieczniejsze niż ich syntetyzowane chemicznie odpowiedniki. Cel: Celem pracy była ocena częstości występowania uczulenia kontaktowego na wybrane składniki roślinne u chorych na wyprysk oraz przeprowadzenie analizy porównawczej częstości występowania i dystrybucji tych składników w produktach kosmetycznych i higienicznych dostępnych w aptece i drogerii. Materiały i metody: W badaniu wzięło udział 181 chorych z objawami wyprysku kontaktowego (K = 120, M = 61) będących pod opieką Kliniki Dermatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Grupę kontrolną stanowiło 42 ochotników (K = 32, M = 10). Wykonano testy płatkowe z wykorzystaniem haptenów Polskiej Serii Podstawowej oraz dodatkowo substancji testowych pochodzenia roślinnego takich jak olej z oliwek (Olea europaea L.), rumianek pospolity (Chamomilla recutita), olejek z drzewa herbacianego (Melaleuca alternifolia), olejek miętowy (Menthae piperitae), arnika górska (Arnica montana), mniszek pospolity (Taraxacum officinale). Pod kątem występowania wspomnianych składników roślinnych analizie poddano 3999 produktów zawierających się w 11 kategoriach. Wszystkie produkty były dostępne w 2018 r. w jednej z największych na polskim rynku drogerii i aptece. Wyniki: Zarówno w grupie badanej, jak i w grupie kontrolnej nie stwierdzono uczulenia kontaktowego w kierunku badanych substancji testowych. Spośród analizowanych składników roślinnych zarówno w drogerii, jak i w aptece najczęściej w składzie występował rumianek pospolity (7,27% i 3,09% produktów). Najrzadziej występującym składnikiem roślinnym był mniszek pospolity (0% i 0,35%). Rumianek występował najczęściej w produktach do higieny intymnej (d = drogeria: 14,94%, a = apteka: 6,94%) i produktach do pielęgnacji dzieci (d: 14,17%, a: 3,85%). Wnioski: Wiele produktów kosmetycznych i higienicznych zawiera składniki roślinne. Wydaje się, że składniki te pomimo powszechnego występowania i prawdopodobnego potencjału uczulającego nie dają pozytywnych reakcji w testach i nie nasilają objawów u chorych na różne rodzaje wyprysku.

Zakażenia grzybicze skóry są częstym problem klinicznym. Szacuje się, że grzybice powierzchowne skóry dotyczą 10–20% populacji, a ok. 2–5% wykazuje zmiany paznokciowe pochodzenia grzybiczego. Warto podkreślić, że z grzybicami spotykają się na co dzień lekarze różnych specjalności, m.in. dermatolodzy, ginekolodzy, hematolodzy i transplantolodzy, a także interniści i lekarze rodzinni. Grzybicami diagnozowanymi i leczonymi przez dermatologów są najczęściej grzybice powierzchowne skóry gładkiej i owłosionej oraz paznokci. Ich liczba wzrasta, a zasięg rozszerza się, co spowodowane jest wzrostem populacji osób podatnych, szerszą etiologią oraz dokładniejszą diagnostyką. Dla celów praktyki klinicznej podzielono grzyby na: dermatofity, grzyby drożdżopodobne i pleśniowe. W artykule przedstawiono zasady postępowania w przypadku grzybic powierzchownych.