Autor: Małgorzata Mazur

W ostatnich latach rosnące zainteresowanie rolą witaminy D w chorobach skóry spowodowało opublikowanie wielu wyników badań dotyczących związku tej witaminy z niektórymi chorobami skóry, m.in. z atopowym zapaleniem skóry, trądzikiem zwykłym, łuszczycą pospolitą, bielactwem, łysieniem plackowatym i androgenowym czy nawet nowotworami skóry. W tym artykule zwrócimy uwagę na rolę witaminy D w wybranych chorobach skóry.

Cynk jest niezbędnym składnikiem odżywczym dla zdrowia i życia człowieka, szeroko dostępnym w różnych suplementach witaminowych. Zapewnienie odpowiedniego poziomu spożycia cynku powinno być kluczowym elementem prawidłowej diety, ograniczającym rozwój chorób dzieci, przyspieszającym ich rozwój fizyczny i zmniejszającym śmiertelność w krajach rozwijających się. Jest to pierwiastek niezbędny do funkcjonowania wielu enzymów, które kontrolują różne procesy w naszym organizmie, łącznie z tworzeniem DNA. Cynk odgrywa znaczącą rolę w zdrowiu skóry, włosów, paznokci, zębów, kości, mięśni, nerwów i funkcji mózgu. Około 6% dostarczonego do organizmu cynku znajduje się właśnie w skórze. Niedobór cynku jest ważnym problemem zdrowia publicznego. Praca ma na celu przedstawienie wybranych chorób skóry, w których leczeniu zastosowanie mają zewnętrzne preparaty cynku oraz jego suplementy.

Skuteczne leczenie trądziku wymaga dokładnego doboru leków przeciwtrądzikowych na podstawie obrazu klinicznego choroby i indywidualnych potrzeb pacjentów. W ostatnich latach dzięki coraz lepszemu zrozumieniu patogenezy trądziku opracowywane są nowe sposoby leczenia z uwzględnieniem preparatów łączonych zawierających różne substancje lecznicze. Celem terapii skojarzonej jest zwalczanie wielu elementów patogenezy trądziku, których nie można osiągnąć za pomocą monoterapii żadną z dostępnych substancji czynnych. Praca ma na celu przedstawienie możliwości miejscowej terapii trądziku dostępnymi preparatami łączonymi.

Skóra jest złożonym organem, który spełnia szereg ważnych funkcji – w szczególności stanowi ochronę/ barierę między organizmem a środowiskiem w stosunku do czynników mechanicznych, fizycznych, chemicznych i bakteryjnych. Dodatkowo zapewnia regulację cieplną, bierze udział w czynności wydzielniczej, w utrzymaniu równowagi wodno-oddechowej, w percepcji bodźców, w metabolizmie białek, lipidów, węglowodanów, witamin oraz w procesach odpornościowych organizmu. Prawidłowa budowa skóry jest niezwykle istotna w utrzymaniu tych procesów na pożądanym poziomie. Funkcjonalne i strukturalne dojrzewanie skóry jest procesem złożonym, który rozpoczyna się w momencie porodu, a kończy w pierwszym roku życia. Skóra niemowlęcia ma wyjątkowe właściwości i różni się od skóry osób dorosłych, m.in. charakteryzuje się większą zdolnością do regeneracji i odnowienia jako bariery. Podczas fizjologicznego procesu dojrzewania skóry regulacji podlegają m.in. pocenie ekrynowe, wydzielanie sebum, pH powierzchni skóry, przeznaskórkowa utrata wody (TEWL) oraz zawartość i skład naturalnego czynnika nawilżającego (NMF). Praca ma na celu zwrócenie uwagi na unikatową budowę i funkcję skóry dziecka oraz przedstawienie zasad pielęgnacji w zakresie utrzymania lub poprawy funkcji bariery naskórkowej niemowląt, szczególnie w tym trudnym okresie zimowym.

U pacjentów chorych na atopowe zapalenie skóry (AZS) stwierdza się defekt bariery skórnej, który objawia się zwiększoną suchością skóry, nasileniem świądu, zwiększoną wrażliwością na czynniki drażniące i alergizujące oraz skłonnością do rozwoju stanu zapalnego. Wszystkie te czynniki mogą być przyczyną zaostrzeń choroby. Dlatego też terapia AZS powinna obejmować zarówno metody przywracające zaburzone funkcje bariery naskórkowej za pomocą odpowiednio dobranych emolientów, jak i zalecenia ograniczające objawy chorobowe poprzez stosowanie leków miejscowych i ogólnych. Terapia AZS powinna mieć na celu osiągnięcie jak najdłuższych okresów remisji, zapobieganie zaostrzeniom i powikłaniom choroby, korzystny wpływ na jakość życia pacjentów i ich rodzin. Praca ma na celu przedstawienie aktualnych zasad leczenia choroby.

Blizny są widocznymi następstwami urazów, oparzeń, operacji lub stanów zapalnych skóry. Mogą wywoływać u pacjenta niepokój z powodu ich nieestetycznego wyglądu oraz zgłaszanych czasem dolegliwości bólowych czy świądu. Blizny są bardzo częstym problemem klinicznym, wymagającym włączenia odpowiednich metod leczniczych. Terapia blizn ma na celu uzyskanie poprawy, która wiąże się bezpośrednio z korzystnym oddziaływaniem na aspekt psychologiczny i społeczny pacjentów. W sprzedaży jest wiele produktów zapobiegających powstawaniu blizn lub służących ich poprawie, ale ich skuteczność nie jest jednoznaczna. W artykule przedstawiono wybrane możliwości terapii blizn przy zastosowaniu środków do leczenia miejscowego.

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest częstą, zapalną chorobą skóry, rozpoznawaną głównie w okresie dziecięcym. Według danych literaturowych AZS dotyczy 2–10% osób dorosłych i 15–30% populacji dziecięcej. Jak wiadomo, etiopatogeneza AZS jest bardzo złożona (poza czynnikami genetycznymi, które warunkują szereg zaburzeń w strukturze i funkcji bariery naskórkowej oraz odpowiedzi immunologicznej, istotne są czynniki środowiskowe). W ostatnim czasie podkreśla się również rolę zaburzeń w zakresie mikroflory skóry chorych na AZS (tzw. mikrobiomu skóry). Jak wiadomo, skład mikrobiomu skóry pacjentów z AZS jest zdecydowanie inny niż u osób zdrowych i zmienia się znacząco w okresie zaostrzenia stanu zapalnego [1, 2]. Artykuł ma na celu przedstawienie danych dotyczących nieprawidłowości bariery skórnej w atopowym zapaleniu skóry (AZS) oraz możliwości zastosowania terapii wpływających na poprawę jej budowy i funkcji.

Choroby bakteryjne skóry (infekcje pierwotne i wtórne) to częsty problem w codziennej praktyce dermatologicznej. Do pierwotnych chorób infekcyjnych skóry zalicza się m.in. liszajec zakaźny, zapalenie mieszków włosowych, czyraki, różę, różycę, łupież rumieniowy, niesztowice bakteryjne. Do wtórnych natomiast zalicza się m.in. wtórnie zainfekowane rany lub wtórnie zainfekowane dermatozy, np. atopowe zapalenie skóry czy kontaktowe zapalenie skóry. W leczeniu chorób bakteryjnych skóry stosuje się antybiotyki ogólnoustrojowe lub miejscowe, zależnie od rozległości procesu chorobowego. Zalecane jest stosowanie antybiotykoterapii zgodnie z antybiogramem, możliwe jest również zastosowanie antybiotykoterapii empirycznej bazującej na klinicznym rozpoznaniu choroby oraz doborze odpowiedniego środka leczącego. Analizując czynniki decydujące o wyborze danej substancji leczniczej konieczne jest przypomnienie lekarzom zakresu działań często zalecanych środków zewnętrznych (mupirocyny, kwasu fusydynowego oraz 2% maści chloramfenikolowej). Praca ma na celu przybliżenie skuteczności tych leków i bezpieczeństwa ich stosowania, z uwzględnieniem coraz częściej obserwowanego ryzyka lekooporności.