Autor: Beata Bergler-Czop

Choroby skóry głowy stanowią jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się do gabinetów dermatologicznych. Wśród nich czołowe miejsce zajmują łupież, łojotokowe zapalenie skóry oraz łuszczyca. Do leczenia tych schorzeń stosuje się preparaty miejscowe o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgrzybiczym lub keratolitycznym, a w cięższych przypadkach również leczenie ogólne. Podłożem przeznaczonym do leczenia miejscowego zmian w obrębie skóry głowy są szampony, z których większość jest zarejestrowana jako leczenie wspomagające chorób skóry głowy. Dwusiarczek selenu jest dostępny w formie 2-proc. szamponu. Ma właściwości przeciwgrzybicze, keratolityczne i cytostatyczne w stosunku do komórek nabłonka. W licznych badaniach wykazano jego skuteczność w zmniejszaniu nasilenia łuszczenia, odczucia świądu oraz w utrzymaniu remisji. Standardowy schemat leczenia polega na stosowaniu szamponu dwa razy w tygodniu przez pierwsze dwa tygodnie, a następnie raz w tygodniu przez kolejne dwa tygodnie – po czterech–sześciu tygodniach przerwy cykl się powtarza. Działania niepożądane występują u mniej więcej 3% pacjentów, najczęściej pod postacią alergicznego kontaktowego zapalenia skóry oraz przemijającej zmiany zabarwienia włosów. Dwusiarczek selenu posiada korzystny profil ryzyka oraz udokumentowaną skuteczność leczniczą i można rozważyć jego włączenie do terapii wspomagającej chorób skóry głowy.

Dermokosmetyki powinny stanowić podstawę pielęgnacji skóry trądzikowej. Proponowane obecnie preparaty zawierają aktywne składniki, które wspomagają odpowiednie oczyszczanie, nawilżenie, regenerację skóry oraz dodatkowo mają działanie przeciwtrądzikowe. Dużą zaletą jest możliwość wspomagania farmakoterapii trądziku pielęgnacją uzupełniającą i przeciwdziałanie skutkom ubocznym niektórych leków, np. suchości skóry.

Trądzik pospolity jest najczęściej diagnozowaną dermatozą u chorych pomiędzy 11. a 30. rokiem życia. Uważa się, że dotyczy on ok. 80% osób w tej grupie wiekowej lub nawet, uwzględniając ogniska mało nasilone, 100% młodych ludzi. Wskazaniem do ogólnego podawania retinoidów są ciężkie postacie trądziku, takie jak skupiony, odwrócony, piorunujący, nasilony grudkowo-krostkowy. Obecnie wskazania rozszerza się jednak do wszystkich postaci trądziku, które nie reagują na inne formy terapii, a stanowią problem psychologiczny dla pacjenta. Konsensus z 2009 r. rekomenduje izotretinoinę jako lek pierwszego rzutu w trądziku skupionym, w innych postaciach acne jest lekiem kolejnego rzutu. Wskazaniem do stosowania doustnego retinoidu jest także progresja bliznowacenia w trądziku pomimo zastosowania konwencjonalnego leczenia. W piśmiennictwie opisywanych jest wiele objawów niepożądanych stwierdzanych w czasie terapii. Dotychczas uważano, że tolerancja leku zależy wyłącznie od dawki. Objawy niepożądane ze strony skóry i błon śluzowych występują u niemal 90% chorych. Obserwuje się m.in. zmiany w obrębie skóry i błon śluzowych o charakterze zapalenia czerwieni wargowej, wysychania błony śluzowej nosa, jamy ustnej i gardła, zapalenia spojówek i brzegów powiek, odwracalnego zmętnienia rogówki, cechy wyprysku oraz uogólnionej suchości skóry, nasilony rumień.

Trądzik zwykły jest jedną z najczęstszych chorób skóry. Występuje głównie u ludzi młodych, dotyczy ok. 80% osób w tej grupie wiekowej. Zmiany chorobowe mogą utrzymywać się nawet do 30.–40. roku życia. W obrazie klinicznym występują zaskórniki (otwarte i zamknięte), grudki, krosty, guzki, a w niektórych przypadkach przebarwienia pozapalne i blizny. Trądzik pospolity jest przewlekłym schorzeniem zapalnym ludzkich jednostek włosowo-łojowych. Etiopatogeneza choroby jest wieloczynnikowa. Wyróżnia się cztery główne czynniki prowadzące do rozwoju zmian skórnych: rozwój reakcji zapalnej, odgrywający kluczową rolę, nadmierna produkcja łoju i łojotok, hiperkeratoza przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych oraz obecność Cutibacterium acnes. Leczenie obejmuje terapię miejscową i ogólną. Jedyną grupą leków, która oddziałuje na wszystkie czynniki etiologiczne trądziku, są retinoidy.