Terapia proaktywna w AZS – wszystko, co powinniśmy o niej wiedzieć

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła i nawrotowa dermatoza dotycząca naskórka i skóry właściwej, charakteryzująca się wybitnie nasilonym świądem, typową lokalizacją i charakterystycznym obrazem zmian skórnych oraz współistnieniem innych chorób atopowych u pacjenta lub w jego rodzinie [1, 2]. Typowy dla AZS niezwykle nasilony świąd skóry powoduje zazwyczaj zaburzenia snu oraz zaburzenia koncentracji. Szacuje się, że na świecie schorzenie to dotyczy 20–25% populacji dzieci i ok. 3% osób dorosłych. Częstość występowania atopowego zapalenia skóry tak w Polsce, jak i w populacji światowej ciągle wzrasta [1–3].

Obecnie uznaje się, że w patofizjologię AZS są zaangażowane złożone interakcje pomiędzy genetycznie uwarunkowanymi zaburzeniami struktury i funkcji bariery naskórkowej, zaburzeniami pierwotnej i adaptacyjnej odpowiedzi immunologicznej powodującymi stan zapalny, czynnikami infekcyjnymi oraz środowiskowymi [1–4].

Objawy i przebieg AZS

Ze względu na to, że nie ma istotnych markerów laboratoryjnych, przy rozpoznaniu AZS należy kierować się kryteriami Hanifina i Rajki. Cztery główne, tzw. kryteria większe, to:

• świąd skóry, 
• typowe umiejscowienie zmian skórnych, 
• przewlekły i nawrotowy przebieg choroby, 
• atopia u pacjenta lub w wywiadzie rodzinnym. 

Wśród kryteriów mniejszych występują m.in.: 

• wczesny początek zmian, 
• zwiększone stężenie IgE, 
• nietolerancja wełny, 
• nietolerancja pokarmu, 
• nawracające zakażenia skóry, 
• wyprysk na rękach, stopach, sutkach, 
• sucha skóra, 
• zapalenie czerwieni wargowej, 
• biały dermografizm, 
• świąd po spoceniu [1–3].

W obrazie klinicznym AZS zwykle występują różnorodne wykwity skórne. Do zmian ostrych należą silnie swędzące rumienie i grudki. Mogą współistnieć przeczosy i nadżerki, sączące surowiczą wydzieliną. W zmianach podostrych występuje rumień, przeczosy i złuszczanie. Natomiast przewlekle zmieniona skóra jest pogrubiała z charakterystyczną lichenifikacją i z występowaniem hiperkeratotycznych grudek [1–3]. Ponieważ choroba jest niejednorodna, możemy mieć do czynienia z pacjentami, którzy mają okresowo ograniczone zmiany, zajmujące często te same lokalizacje, jak również z chorymi ze zmianami rozległymi, dążącymi do erytrodemii [1–3].

Przebieg atopowego zapalenia skóry można podzielić na dwie główne fazy: 

• faza pierwsza – typ wypryskowy. Dotyczy głównie dzieci do trzeciego roku życia. Zmiany mają charakter rumieniowo-grudkowy i pojawiają się ok. trzeciego miesiąca życia. Zajmują skórę twarzy, owłosioną skórę głowy i odsiebne części kończyn, towarzyszy im silny świąd oraz często nadkażenia bakteryjne, wirusowe lub grzybicze; 
• faza druga – liszajowata. Dotyczy dzieci, młodzieży i dorosłych. Zmiany mają charakter ograniczony, a stan zapalny dotyczy przede wszystkim twarzy, szyi oraz dołów łokciowych i podkolanowych. W tej fazie poza zaostrzeniami z ogniskami rumieni i grudek obserwuje się...