Autor: Agnieszka Żebrowska

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to przewlekła, nawracająca dermatoza zapalna, występująca głównie u młodych dorosłych, małych dzieci i osób z obniżoną odpornością. Choroba dotyczy miejsc bogatych w gruczoły łojowe, takich jak skóra głowy, twarz i klatka piersiowa. U niemowląt ma łagodny i samoograniczający się przebieg, natomiast u dorosłych może przybierać postać przewlekłą. W patogenezie kluczową rolę odgrywają grzyby Malassezia, nadmierna produkcja sebum i odpowiedź zapalna organizmu. Choroba częściej dotyka osoby z niedoborami odporności, chorobami neurologicznymi i depresją. Diagnostyka opiera się głównie na obrazie klinicznym, w trudniejszych przypadkach mogą być pomocne badania histopatologiczne i dermatoskopia. W leczeniu najczęściej stosuje się miejscowe preparaty przeciwgrzybicze, kortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny. W ciężkich przypadkach wdraża się leczenie ogólnoustrojowe (leki przeciwgrzybicze, izotretynoinę). Kluczowa jest odpowiednia pielęgnacja skóry i długoterminowa kontrola nawrotów.

Atopowe zapalenie skóry stanowi poważny problem w społeczeństwie ze względu na częstość jego występowania, fakt, że dotyka osób w każdym wieku, a także przewlekły, nawrotowy przebieg. Zmiany chorobowe pod postacią wyprysku z towarzyszącym nasilonym świądem mogą istotnie obniżać jakość życia, wpływając na stan skóry, samopoczucie, zdolność do codziennego funkcjonowania, w tym do pracy, nauki, snu i relacji międzyludzkich. Patogeneza choroby obejmuje wzajemnie na siebie oddziałujące zaburzenia bariery naskórkowej, czynniki genetyczne i zaburzenia immunologiczne. Te ostatnie stanowią podstawę do tworzenia nowoczesnych metod leczenia, ponieważ mimo dostępności wielu opcji terapeutycznych cały czas pojawiają się trudności w dobraniu skutecznej, bezpiecznej dla pacjenta terapii. Dostępnych jest już kilka leków biologicznych skierowanych przeciwko interleukinom 13 i 4, a także inhibitorów ścieżki kinaz janusowych (anty-JAK), które możemy dobierać u pacjentów w zależności od przebiegu choroby, wieku, predyspozycji osobniczych, tak aby terapia była jak najbardziej spersonalizowana i działała na konkretny mechanizm chorobowy, zmniejszając ryzyko działań niepożądanych. W ostatnim czasie zakończyły się badania III fazy dotyczące lebrikizumabu – monoklonalnego przeciwciała IgG4, o wysokim powinowactwie, które selektywnie wiąże się z IL-13, opisywaną jako główna cytokina biorąca udział w patogenezie choroby. Wyniki badań wykazały skuteczność i bezpieczeństwo leku, który efektywnie redukuje nasilenie objawów chorobowych i częstość zaostrzeń oraz poprawia ocenę jakości życia badanych.

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła, nawrotowa, zapalna choroba skóry. Jej leczenie i postępowanie profilaktyczne muszą uwzględniać złożoną i nie do końca poznaną patogenezę AZS oraz wpływ tej choroby na jakość życia. Choroba ta stanowi istotny problem ekonomiczny zarówno dla rodziców dzieci z AZS, jak i dla chorych dorosłych. Związane z nią zaostrzenia są zaś wyzwaniem w codziennej praktyce dermatologa, alergologa, a także pediatry i lekarza rodzinnego. Do zadań każdego lekarza powinna należeć edukacja pacjenta chorego na AZS i rodziców dzieci w zakresie podstawowej wiedzy o tej chorobie, czynnikach zaostrzających jej przebieg oraz możliwości identyfikacji i eliminacji czynników sprawczych, gdyż skuteczne leczenie tego przewlekłego schorzenia jest zależne od zrozumienia istoty choroby. Właściwie dobrana terapia jest niezwykle ważna. Artykuł przedstawia zalety terapii proaktywnej, która powinna być podstawą leczenia atopowego zapalenia skóry.

Trądzik zwyczajny jest jedną z najczęstszych i najbardziej obniżających jakość życia dermatoz. To przewlekła choroba zapalna jednostek włosowo-łojowych, z występowaniem mikrozaskórników, zaskórników otwartych i zamkniętych oraz grudek i krost. Do podstawowych procesów patogenetycznych w przebiegu tworzenia się zmian trądzikowych zalicza się: nadprodukcję łoju, kolonizację gruczołów łojowych przez Cutibacterium acnes, zaburzenia rogowacenia ujść jednostek włosowo-łojowych oraz rozwój procesu zapalnego. W terapii miejscowej stosuje się preparaty o działaniu keratolitycznym i przeciwzaskórnikowym, przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym oraz przeciwłojotokowym i antyandrogennym. W umiarkowanych oraz ciężkich postaciach trądziku wskazane jest leczenie ogólne.