Skóra w okresie menopauzy i jej pielęgnacja

Wstęp

Menopauza to naturalny, ale szczególny etap w życiu kobiety, który średnio zaczyna się ok. 50. roku życia i prowadzi do znacznych, niekorzystnych zmian również w skórze. Według WHO menopauza to ostateczne ustanie miesiączkowania w wyniku utraty aktywności pęcherzykowej jajników, po którym przez okres 
12 miesięcy nie wystąpiło już żadne krwawienie. Występuje zwykle u kobiet między 44. a 56. rokiem życia. Wystąpienie menopauzy zależy od czynników genetycznych, stylu życia, stanu zdrowia, a zwłaszcza współistniejących chorób ginekologicznych. Na podstawie badań stwierdzono, że szybciej menopauza występuje u kobiet, które nie rodziły [1–3]. 

Zmiany zachodzące w skórze w okresie menopauzy=

Okres menopauzalny możemy podzielić na trzy etapy. 

• Perimenopauza – zaczyna się ok. 45. roku życia. W tym czasie pojawiają się pierwsze zmiany hormonalne. Charakterystyczny jest nieregularny cykl menstruacyjny, co może powodować uderzenia gorąca, pojawiają się widoczne oznaki starzenia się skóry, wypadanie włosów, przybieranie na wadze, jak również objawy psychologiczne, takie jak zmiany nastroju, bezsenność [4]. 
• Menopauza – zaprzestanie miesiączkowania. 
• Okres postmenopauzalny – rozpoczyna się po roku od ustania cyklu menstruacyjnego. Niektóre symptomy zmniejszają się lub stopniowo zanikają (m.in. uderzenia gorąca, wahania nastroju), z kolei inne się wzmagają (zwłaszcza oznaki starzenia się skóry, osteoporoza, zaburzenia w obrębie układu moczowo-płciowego oraz układu krążenia) [2, 4]. 

Skóra jest narządem hormonozależnym. Wiadomo, że hormony odgrywają bardzo ważną rolę w zapewnieniu zdrowej i jędrnej skóry. Największy wpływ na zmiany zachodzące w skórze u kobiet mają estrogeny, które są produkowane w komórkach ziarnistych pęcherzyków jajnikowych [5, 6]. Działają głównie przez tzw. receptory dla steroidów płciowych, których liczba jest różna w zależności od obszaru skóry. Największe ich nagromadzenie występuje w obrębie skóry twarzy, w okolicy narządów płciowych i kończyn dolnych [7, 8]. 

Poziom estrogenu zaczyna spadać w okresie perimenopauzy, a bardzo niski poziom osiąga w okresie postmenopauzalnym, co ma negatywny wpływ na wszystkie warstwy skóry [9, 10]. W naskórku dochodzi do zmniejszenia podziałów komórek warstwy podstawnej oraz zaburzeń ich różnicowania, w wyniku czego dochodzi do atrofii naskórka. Dodatkowo zmniejsza się ilość ceramidów i wolnych kwasów tłuszczowych w warstwie rogowej, jak również obniża się nawilżenie skóry, zwiększa się TEWL (transepidermal water loss – transepidermalna utrata wody), co prowadzi do znacznej suchości skóry [11]. Komórki Langerhansa zmieniają się, w wyniku czego skóra jest mniej odporna na czynniki zewnętrzne, częściej ulega podrażnieniom, a jej funkcja ochronna ulega znacznemu pogorszeniu [12]. Dodatkowo wyst...