Miejscowe zastosowanie witamin A i E

Wprowadzenie 

Witaminy to grupa związków chemicznych, które odgrywają szczególnie istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu człowieka. Są niezbędne w procesach wzrostu i rozwoju, mimo iż nie dostarczają energii i składników budulcowych. Ich główne zadanie to wspomaganie licznych reakcji biochemicznych, jako że stanowią biologiczne katalizatory i podjednostki układów enzymatycznych. 13 witamin zostało zidentyfikowanych i sklasyfikowanych jako witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, E, D i K) oraz witaminy rozpuszczalne w wodzie (witaminy z grupy B i witamina C), w zależności od ich właściwości fizycznych [1]. Warto wspomnieć, że twórcą nauki o witaminach jest polski biochemik Kazimierz Funk [2]. 
Uznaje się, że konsumenci preferują suplementację witaminową w formie naturalnych składników, sugerując się bezpieczeństwem ich stosowania. Jednakże substancje naturalne w rzeczywistym zastosowaniu biologicznym mają liczne wady, głównie ze względu na niewielką stabilność oraz znaczące koszty [1]. Z tego względu suplementacja witaminami wytwarzanymi przez przemysł farmaceutyczny wydaje się mieć szczególne znaczenie. W niniejszym artykule skupiono się na omówieniu miejscowego zastosowania witaminy A i E. 

WITAMINA A

Termin „witamina A” odnosi się do rozpuszczalnego w tłuszczach związku all-trans-retinolu. Jednakże najczęściej dotyczy retinolu i jego aktywnych metabolitów: retinalu, estru retinylowego i kwasu retinowego. Warto podkreślić, że to retinol jest główną krążącą formą witaminy, ester retinylowy jest formą magazynowania w wątrobie, a kwas retinowy to główny aktywny metabolit. Retinoidy są metabolizowane przez układ wątrobowy i eliminowane przez drogi żółciowe lub nerkowe [3]. Związki te pełnią w organizmie człowieka wiele istotnych funkcji, takich jak wzrost i różnicowanie komórek, percepcja światła, embriogeneza. Dlatego ich odpowiednie suplementowanie gra kluczową rolę. 
Do naturalnych źródeł witaminy A należą głównie produkty zwierzęce lub owoce i warzywa stanowiące źródła karotenoidów [4]. W miejscowej terapii chorób skóry zastosowanie od wielu lat posiadają naturalne i syntetyczne formy witaminy A, określane łącznie jako retinoidy. W zależności od budowy molekularnej i właściwości retinoidy można podzielić na cztery generacje:

• I generacja – retinoidy naturalne, związki monoaromatyczne, pozbawione działania wybiórczego: retinal, tretynoina, izotretynoina,
• II generacja – retinoidy syntetyczne, związki monoaromatyczne, w których pierścień cykloheksenowy został zastąpiony pierścieniem benzenowym: syntetyczne analogi witaminy A, takie jak etretynat, acytretyna,
• III generacja – retinoidy poliaromatyczne powstające w wyniku cyklizacji łańcucha bocznego polienu i charakteryzujące się selektywnym działaniem wobec receptora, np. adapalen, tazaroten [5], 
• IV generacja – trifaroten [6]. 

Spośród wymienionych w terapii miejscowej są wykorzystywane wszystkie związki z wyjątkiem izotretynoiny i acytretyny, które z uwagi na dobrą tolerancję mogą być stosowane doustnie. 
Retinoidy wywierają swoje działanie w wyniku związania z receptorami wewnątrzjądrowymi, przy czym ekspresja receptorów nie jest regularna i dotyczy tylko niektórych tkanek i narządów, takich jak naskórek, skóra właściwa, gruczoły łojowe i mieszki włosowe. Wyróżnia się dwa typy receptor...