Autor: Monika Sikorska

Miejscowe inhibitory kalcyneuryny (mIK) są lekami o działaniu przeciwzapalnym i immunomodulującym. Jednym z nich jest takrolimus, cechujący się wysoką skutecznością i dobrym profilem bezpieczeństwa. Początkowo był stosowany w leczeniu atopowego zaplenia skóry. Ze względu na selektywny sposób działania takrolimus jest często wybierany w leczeniu także innych dermatoz o podłożu zapalnym. W licznych badaniach klinicznych potwierdzono jego skuteczność w różnych dermatozach, m.in. w łojotokowym zapaleniu skóry. Najczęściej zgłaszanym działaniem niepożądanym jest podrażnienie skóry w miejscu aplikacji, które ma zazwyczaj łagodny i przemijający charakter. Ze względu na brak działań niepożądanych typowych dla miejscowych glikokortykosteroidów (mGKS) takrolimus jest szczególnie przydatny w leczeniu zmian skórnych umiejscowionych w obrębie twarzy i miejsc wrażliwych.

Takrolimus, miejscowy inhibitor kalcyneuryny (mIK), w postaci maści jest stosowany z sukcesem od przeszło 20 lat w leczeniu miejscowym umiarkowanej i ciężkiej postaci atopowego zapalenia skóry. Dzięki wysokiej skuteczności przy niewielkiej liczbie działań niepożądanych jest coraz chętniej używany do leczenia innych dermatoz o podłożu zapalnym. Jedną z nich jest łuszczyca, w której korzystne, przeciwzapalne działanie takrolimusu jest wykorzystywane przede wszystkim u dzieci, w miejscach szczególnie wrażliwych na działania niepożądane miejscowych sterydów takich jak twarz, okolica narządów płciowych i okolice wyprzeniowe.

Grzybica paznokci jest najczęstszą chorobą paznokci. Częstość jej występowania wzrasta z wiekiem. Onychomikoza jest skutkiem zakażenia wywołanego przez dermatofity, pleśnie niedermatofitowe oraz drożdżaki. Większość przypadków jest kojarzona z zakażeniem dermatofitami, w szczególności T. rubrum. W leczeniu grzybicy paznokci stosuje się leki doustne, miejscowe, terapię laserową, fotodynamiczną i chirurgiczne usuwanie zmienionej płytki paznokciowej. Doustna terapia przeciwgrzybicza jest najskuteczniejszą metodą leczenia grzybicy paznokci w każdej grupie wiekowej. U dzieci obserwuje się mniej działań niepożądanych niż u dorosłych po stosowaniu doustnych leków przeciwgrzybiczych. W terapii grzybicy paznokci stosuje się terbinafinę, itrakonazol i flukonazol. Lekiem z wyboru w leczeniu grzybicy paznokci jest terbinafina doustna (250 mg na dobę), ponieważ wykazuje najlepszy wskaźnik wyleczeń. Doustne leki przeciwgrzybicze są zalecane we wszystkich typach grzybicy paznokci, zwłaszcza w przypadku zajęcia ≥ 50% paznokcia, zakażenia wielu paznokci, zajętej macierzy paznokcia lub obecności dermatofitomy (odgraniczone i zlokalizowane grube masy strzępków grzybów i nekrotyczna keratyna między płytką paznokcia a łożyskiem paznokcia). Skojarzone leczenie doustne i miejscowe skraca czas terapii. Terapię skojarzoną można stosować sekwencyjnie lub równolegle. Dostępne miejscowe leki przeciwgrzybicze występują w formie lakierów i roztworów zawierających efinakonazol, tawaborol, cyklopiroks, amorolfinę i terbinafinę. Leki te są zazwyczaj dobrze tolerowane, a do działań niepożądanych zaliczamy rumień okołopaznokciowy i pieczenie w miejscu aplikacji. Czas leczenia jest dłuższy niż w terapii doustnej, mimo to skuteczność leków miejscowych jest mniejsza, prawdopodobnie ze względu na niewystarczającą penetrację płytki paznokcia. Terapia laserowa opiera się na wykorzystaniu zasady selektywnej fototermolizy, zgodnie z którą energia lasera jest preferencyjnie absorbowana przez grzybnię grzyba, co powoduje szybki wzrost temperatury w obrębie grzybni i w rezultacie śmierć komórek grzyba. W przypadku paznokci o bardzo grubej płytce lub opornych na dotychczasowe leczenie farmakologiczne można rozważyć również chirurgiczne oderwanie paznokcia. W artykule zwrócono uwagę na możliwe przyczyny braku efektów terapeutycznych.

Od ponad roku system opieki zdrowotnej zmaga się z pandemią wywołaną koronawirusem (COVID-19). Cięższy przebieg choroby i ryzyko zgonu obserwuje się u seniorów i osób obciążonych astmą, otyłością, cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym i hipercholesterolemią. Pacjentom w trakcie leczenia immunosupresyjnego i chemioterapii zaleca się szczególną ostrożność z powodu możliwości poważniejszego przebiegu choroby. W leczeniu wielu chorób dermatologicznych o ciężkim przebiegu, takich jak łuszczyca, zwłaszcza ze współistniejącym łuszczycowym zapaleniem stawów, atopowe zapalenie skóry i pokrzywka, często wykorzystuje się leki immunosupresyjne, m.in. cyklosporynę, która przerywa uporczywy proces chorobowy i daje szybką poprawę stanu klinicznego. Przeciwwskazaniami bezwzględnymi do terapii cyklosporyną są niewydolność nerek, uszkodzenie wątroby, choroba nowotworowa i czynna infekcja. Priorytetem ostatnich badań klinicznych jest znalezienie leków mogących obniżyć śmiertelność i ryzyko powikłań u chorych na COVID-19. Wykazano, że cyklosporyna hamuje replikację kilku różnych koronawirusów in vitro, a analog cyklosporyny, alisporivir, hamuje SARS-CoV-2 in vitro. W obecnej sytuacji epidemiologicznej leczenie cyklosporyną jest bezpieczne.