Autor: Izabela Błażewicz

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) jest jedną z najczęstszych spondyloartropatii, występującą u 6–42% chorych obciążonych łuszczycą. W przebiegu choroby zajęte mogą być stawy obwodowe oraz stawy kręgosłupa, z towarzyszącym zapaleniem przyczepów ścięgnistych i obecnością zmian paznokciowych.
Metotreksat (MTX) jest antagonistą kwasu foliowego. Lek poprzez hamowanie reduktazy dihydrofolianowej wpływa na syntezę puryn i pirymidyn. Dodatkowo jego działanie przeciwzapalne jest związane z oddziaływaniem na limfocyty T, makrofagi i neutrofile. Mimo rozwoju terapii biologicznych w leczeniu ŁZS MTX pozostaje lekiem pierwszego wyboru u pacjentów ze zmianami zapalnymi w stawach obwodowych, u których występują czynniki niekorzystne rokowniczo. 
MTX jest szczególnie zalecany u pacjentów ze współwystępowaniem zmian skórnych w przebiegu łuszczycy.
Do zalet leku należy stosunkowo łatwe stosowanie (raz w tygodniu) oraz niskie koszty leczenia. 
MTX jest lekiem stosunkowo bezpiecznym, a stosowanie suplementacji kwasu foliowego ma na celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia skutków ubocznych. Wykonywanie okresowych badań laboratoryjnych jest niezbędne w celu szybkiego wykrywania ewentualnych działań niepożądanych leku (m.in. hepatotoksyczności, mielosupresji). Pacjentów należy uprzedzić o teratogennym działaniu leku, konieczności stosowania skutecznej antykoncepcji podczas leczenia oraz bezwzględnym zakazie spożywania alkoholu podczas stosowania MTX.

Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (granulomatosis with polyangiitis – GPA) jest rzadką chorobą o nieznanej etiologii, cechującą się martwiczym zapaleniem naczyń oraz tworzeniem ziarniniaków. Choroba może występować w wielu lokalizacjach narządowych, najczęściej zajmując górne i dolne drogi oddechowe oraz nerki. U większości pacjentów stwierdza się autoprzeciwciała przeciwko cytoplazmie neutrofilów (antineutrophil cytoplasmic antibodies – ANCA), którym przypisuje się rolę patogenetyczną. Standardem w leczeniu postaci uogólnionych choroby jest cyklofosfamid w połączeniu ze sterydoterapią. W artykule przedstawiony zostanie przypadek 49-letniej pacjentki z rozpoznaniem GPA z zajęciem górnych dróg oddechowych pod postacią owrzodzeń jamy ustnej, perforacji przegrody nosa i typowymi zmianami histopatologicznymi w materiale biopsyjnym. Leczenie chorej obejmowało terapię systemową azatiopryną, cyklofosfamidem, cyklosporyną A, mykofenalem mofetylu, prednizonem oraz adalimumabem i infliksymabem z niezadowalającym efektem klinicznym. Ze względu na postępujące pogorszenie stanu chorej, progresję zmian z zakresie górnych dróg oddechowych, epizody zachłystywania treścią pokarmową, hipogammaglobulinemię oraz nawroty ciężkich zakażeń dróg oddechowych wymagających leczenia antybiotykami i stanowiących dla pacjentki leczonej immunosupresyjnie zagrożenie posocznicą, podjęto decyzję o leczeniu immunoglobulinami. Po zastosowanym leczeniu obserwowano znaczną poprawę miejscową w zakresie błon śluzowych jamy ustnej i istotną redukcję dolegliwości bólowych.