Autor: Ewelina Mazur

Leki biologiczne to substancje wytwarzane z żywego organizmu lub jego produktów, które dzięki zdolności blokady wybranych receptorów czy neutralizacji cytokin stały się podstawą terapii wielu przewlekłych chorób zapalnych. Wykazują one wysoką efektywność leczenia przy stosunkowo nielicznych działaniach niepożądanych. Z kolei leki biopodobne (biosimilary) są związkami wykazującymi strukturalne i funkcjonalne podobieństwa z porównywalnymi właściwościami farmakokinetycznymi i farmakodynamicznymi do związków wyjściowych. Aktualnie dla dermatologów w Polsce jest dostępnych siedem programów lekowych do leczenia: łuszczycy plackowatej, łuszczycowego zapalenia stawów, atopowego zapalenia skóry, przewlekłej pokrzywki spontanicznej, skórnych chłoniaków T-komórkowych, raka podstawnokomórkowego oraz raka kolczystokomórkowego. Ponadto pacjenci niespełniający kryteriów kwalifikacji do leczenia w ramach programów lekowych lub z jednostkami chorobowymi, w przypadku których obecnie nie ma dostępnych takich programów, mogą skorzystać z udziału w badaniach klinicznych, mogą być u nich stosowane leki biologiczne w ramach ratunkowego dostępu do terapii leczniczych lub też dostęp do takiego leczenia może być możliwy w programach lekowych realizowanych przez inne specjalności (np. w przypadku schorzeń autozapalnych).

Pęcherzyca to autoimmunologiczna pęcherzowa choroba skóry, której istotą jest produkcja autoprzeciwciał skierowanych przeciwko błonie komórkowej keratynocytów doprowadzających do akantolizy. Częstość występowania tej jednostki chorobowej szacuje się na mniej więcej 0,76–5 nowych przypadków na 1 000 000 na rok. Klinicznie pęcherzyca charakteryzuje się obecnością nadżerek oraz wiotkich pęcherzy na skórze i/lub błonach śluzowych. Z uwagi na duże zróżnicowanie obrazu klinicznego i cech histologicznych wyróżnia się wiele jej podtypów. Najważniejszym badaniem potrzebnym do rozpoznania pęcherzycy jest bezpośrednie badanie immunofluorescencyjne. Z kolei określenie antygenu rozpoznawanego przez autoprzeciwciała w surowicy pozwala na ustalenie głównego podtypu pęcherzycy. Terapią z wyboru są glikokortykosteroidy ogólne w połączeniu z lekiem oszczędzającym steroidy, aczkolwiek w ostatnim okresie coraz większą rolę w leczeniu przypisuje się rytuksymabowi – przeciwciału monoklonalnemu skierowanemu przeciwko limfocytom B.

Choroba Pageta o lokalizacji pozasutkowej (EMPD – extramammary Paget’s disease) jest rzadkim śródnaskórkowym guzem lokalizującym się w regionach bogatych w gruczoły apokrynowe. Nie istnieją wytyczne leczenia EMPD. Terapia fotodynamiczna (PDT – photodynamic therapy) powodująca destrukcję dysplastycznych komórek poprzez interakcje między fotouczulaczem, odpowiednią długością światła oraz tlenem w tym wskazaniu jest leczeniem z poza wskazań (off-label). Prezentujemy przypadek 72-letniej pacjentki z EMPD skutecznie leczonej zabiegami terapii fotodynamicznej światłem czerwonym (z użyciem kremu z 10% kwasem aminolewulinowym) w skojarzeniu z miejscowo stosowanym imikwimodem.