dr n. med., ul. Bukowska 78/106, 60-396 Poznań
Artykuł ma na celu przedstawienie wybranych chorób skóry, w których izotretynoina działa skutecznie i w sytuacjach wyższej konieczności może być lekiem zalecanym off-label, po wcześniejszym wytłumaczeniu pacjentowi potencjalnych korzyści jego zastosowania. Jednak w takich sytuacjach pojawiają się często pytania dotyczące dawek leku oraz czasu jego podawania. Artykuł ma przybliżyć dane, które są dostępne w przeglądzie literaturowym, aby wybrać jak najlepsze zasady stosowania preparatu.
Znajomość prawidłowych zasad leczenia trądziku jest niezwykle ważna zarówno dla lekarza prowadzącego terapię, jak i dla leczonego pacjenta. Celem terapii jest nie tylko złagodzenie choroby, ale także zmniejszenie jej negatywnego wpływu na rozwój emocjonalny pacjenta. Wiadome jest, iż choroba obniża poczucie własnej wartości chorującej osoby i wpływa przez to na wiele aspektów życia społecznego. Leczenie miejscowe trądziku jest postępowaniem wystarczającym w terapii choroby u ok. 60% pacjentów. Do wykorzystania mamy tu bardzo szerokie portfolio preparatów, które w zależności od sytuacji można stosować w monoterapii lub w leczeniu skojarzonym. W grupie najczęściej stosowanych leków są retinoidy, antybiotyki, nadtlenek benzoilu i kwas azelainowy. Artykuł przedstawia wykorzystanie retinoidu (tretynoiny) i antybiotyku (klindamycyny) w terapii miejscowej trądziku [1, 2].
Trądzik jest najczęstszą chorobą skóry. Istnieje wiele możliwości leczenia miejscowego i ogólnego tego schorzenia. Środki wykorzystywane w terapii zewnętrznej obejmują miejscowe retinoidy, kwas azelainowy, nadtlenek benzoilu, antybiotyki i kombinacje tych leków. W przypadku opornego lub cięższego trądziku można rozważyć przyjmowanie leków doustnych, w tym antybiotyków, izotretynoiny lub terapii hormonalnej. W niniejszym artykule omówiono możliwości terapii trądziku pospolitego z uwzględnieniem wskazań do wyboru stosowanego leczenia.
Zmiany skórne w przebiegu atopowego zapalenia skóry (AZS) mogą się lokalizować w różnych okolicach ciała. U dzieci często choroba występuje na policzkach, szyi, dłoniach, w okolicach zgięciowych, które często są zaliczane do tzw. okolic wrażliwych skóry. Te obszary mogą ulec zmianie wraz z wiekiem. Jak wiadomo, atopowe zapalenie skóry jest chorobą przewlekłą, z okresami zaostrzeń i remisji zmian skórnych. Dobry plan pielęgnacji skóry i prawidłowe stosowanie leków mogą pomóc poprawić stan skóry i redukować nasilenie zaostrzeń zmian. Niniejsza praca ma na celu przedstawienie zasad terapii dotyczącej okolic wrażliwych, które wymagają szczególnego postępowania leczniczego.
Leczenie osób chorych na trądzik powinno obejmować edukację prowadzoną w przyjazny dla pacjenta sposób, z promowaniem zdrowych codziennych praktyk pielęgnacji skóry, w tym oczyszczania i ochrony przed szkodliwym wpływem środowiska. Prawidłowy dobór i stosowanie dermokosmetyków mają fundamentalne znaczenie w leczeniu pacjentów z trądzikiem. Codzienne stosowanie odpowiednich środków myjących, nawilżających i filtrów przeciwsłonecznych może zmniejszyć liczbę zmian zarówno zapalnych, jak i niezapalnych i może być pomocne w leczeniu trądziku w połączeniu z innymi lekami. W artykule zostaną omówione prawidłowe zasady pielęgnacji cery trądzikowej.
Izotretynoina (kwas 13-cis-retinowy) jest syntetycznym stereoizomerem kwasu all-trans-retinowego (ATR). Jest stosowana w dermatologii od 1982 r. i uznawana za najskuteczniejszy lek w leczeniu trądziku, oddziałujący na wszystkie czynniki patogenezy choroby. Terapia powoduje długotrwałą remisję lub znaczącą poprawę u wielu pacjentów. Z uwagi na możliwe działania niepożądane związane z suchością skóry i błon śluzowych można się liczyć z wystąpieniem u pacjentek suchości pochwy, co predysponuje do zwiększonej częstości infekcji intymnych oraz dysfunkcji seksualnych.
Włosy stanowią naturalną ozdobę każdego człowieka, ale jednocześnie spełniają różnorodne funkcje, które zależą bezpośrednio od okolic ciała, w których występują, m.in. pełnią funkcję ochronną przed promieniowaniem UV, izolacyjną przed zimnem i ciepłem, natomiast na skórze owłosionej głowy ich funkcja wiąże się bezpośrednio z estetyką. Dlatego też choroby włosów i skóry owłosionej głowy nierzadko stanowią duży problem terapeutyczny dla lekarza i psychologiczny dla leczonego pacjenta. Dodatkowo włosy są źródłem informacji o stanie zdrowia człowieka oraz o kondycji organizmu, np. w stanach niedożywienia włosy stają się łamliwe, tracą połysk, wypadają w nadmiernej ilości, doprowadzając nawet do objawów wyłysienia. Łysienie to stan braku włosów uwarunkowany przejściowym lub trwałym ich wypadaniem z głowy i/lub innych okolic owłosionych. Obraz kliniczny łysienia może być różnorodny: łysienie ogniskowe, rozlane lub całkowite, przemijające lub trwałe. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie możliwości terapii często obserwowanego łysienia androgenowego.
Łuszczyca jest przewlekłą, nawrotową chorobą zapalną skóry, uwarunkowaną genetycznie, dotyczącą ok. 2–3% populacji. Choroba przebiega z nadmierną nieprawidłową proliferacją naskórka i zaburzeniami immunologicznymi (m.in. wzrostem poziomu czynnika martwicy nowotworów TNF-alfa, interleukiny-23, interleukiny-17). W przebiegu choroby stwierdza się zmiany skórne o charakterystycznej morfologii (wykwity rumieniowo-grudkowe pokryte srebrzystoszarą łuską). Pacjenci z łuszczycą mają większą tendencję do występowania otyłości, cukrzycy, dyslipidemii, chorób sercowo-naczyniowych oraz chorób zapalnych jelit. U pacjentów z łuszczycą może wystąpić dysbioza mikrobioty jelitowej i niedobór witaminy D lub selenu. Pacjenci ci często też mają nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które mogą się przyczyniać do ciężkości choroby. Według najnowszych danych nasycone kwasy tłuszczowe, cukry proste, czerwone mięso i alkohol zaostrzają przebieg łuszczycy, podczas gdy wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witamina D, witamina B12, selen, cukry złożone i probiotyki mogą łagodzić jej przebieg. Artykuł ma na celu przedstawienie aktualnych informacji na temat wpływu składników pokarmowych na przebieg łuszczycy.
W ostatnich latach rosnące zainteresowanie rolą witaminy D w chorobach skóry spowodowało opublikowanie wielu wyników badań dotyczących związku tej witaminy z niektórymi chorobami skóry, m.in. z atopowym zapaleniem skóry, trądzikiem zwykłym, łuszczycą pospolitą, bielactwem, łysieniem plackowatym i androgenowym czy nawet nowotworami skóry. W tym artykule zwrócimy uwagę na rolę witaminy D w wybranych chorobach skóry.
Cynk jest niezbędnym składnikiem odżywczym dla zdrowia i życia człowieka, szeroko dostępnym w różnych suplementach witaminowych. Zapewnienie odpowiedniego poziomu spożycia cynku powinno być kluczowym elementem prawidłowej diety, ograniczającym rozwój chorób dzieci, przyspieszającym ich rozwój fizyczny i zmniejszającym śmiertelność w krajach rozwijających się. Jest to pierwiastek niezbędny do funkcjonowania wielu enzymów, które kontrolują różne procesy w naszym organizmie, łącznie z tworzeniem DNA. Cynk odgrywa znaczącą rolę w zdrowiu skóry, włosów, paznokci, zębów, kości, mięśni, nerwów i funkcji mózgu. Około 6% dostarczonego do organizmu cynku znajduje się właśnie w skórze. Niedobór cynku jest ważnym problemem zdrowia publicznego. Praca ma na celu przedstawienie wybranych chorób skóry, w których leczeniu zastosowanie mają zewnętrzne preparaty cynku oraz jego suplementy.
Skuteczne leczenie trądziku wymaga dokładnego doboru leków przeciwtrądzikowych na podstawie obrazu klinicznego choroby i indywidualnych potrzeb pacjentów. W ostatnich latach dzięki coraz lepszemu zrozumieniu patogenezy trądziku opracowywane są nowe sposoby leczenia z uwzględnieniem preparatów łączonych zawierających różne substancje lecznicze. Celem terapii skojarzonej jest zwalczanie wielu elementów patogenezy trądziku, których nie można osiągnąć za pomocą monoterapii żadną z dostępnych substancji czynnych. Praca ma na celu przedstawienie możliwości miejscowej terapii trądziku dostępnymi preparatami łączonymi.
Skóra jest złożonym organem, który spełnia szereg ważnych funkcji – w szczególności stanowi ochronę/ barierę między organizmem a środowiskiem w stosunku do czynników mechanicznych, fizycznych, chemicznych i bakteryjnych. Dodatkowo zapewnia regulację cieplną, bierze udział w czynności wydzielniczej, w utrzymaniu równowagi wodno-oddechowej, w percepcji bodźców, w metabolizmie białek, lipidów, węglowodanów, witamin oraz w procesach odpornościowych organizmu. Prawidłowa budowa skóry jest niezwykle istotna w utrzymaniu tych procesów na pożądanym poziomie. Funkcjonalne i strukturalne dojrzewanie skóry jest procesem złożonym, który rozpoczyna się w momencie porodu, a kończy w pierwszym roku życia. Skóra niemowlęcia ma wyjątkowe właściwości i różni się od skóry osób dorosłych, m.in. charakteryzuje się większą zdolnością do regeneracji i odnowienia jako bariery. Podczas fizjologicznego procesu dojrzewania skóry regulacji podlegają m.in. pocenie ekrynowe, wydzielanie sebum, pH powierzchni skóry, przeznaskórkowa utrata wody (TEWL) oraz zawartość i skład naturalnego czynnika nawilżającego (NMF). Praca ma na celu zwrócenie uwagi na unikatową budowę i funkcję skóry dziecka oraz przedstawienie zasad pielęgnacji w zakresie utrzymania lub poprawy funkcji bariery naskórkowej niemowląt, szczególnie w tym trudnym okresie zimowym.
