Łysienie androgenowe – możliwości terapii

Łysienie androgenowe (androgenetic alopecia – AGA) to przewlekła, postępująca choroba dotykająca miliony osób na całym świecie. Jest najczęstszą przyczyną ubytków owłosienia u mężczyzn (ok. 80%) i u kobiet (do 42%). Częstość występowania choroby wzrasta z wiekiem [1, 2]. W etiopatogenezie schorzenia bierze się pod uwagę czynniki genetyczne i hormonalne. Dziedziczenie AGA jest wielogenowe, jednak uważa się, iż predyspozycja genetyczna odgrywa najważniejszą rolę w tym schorzeniu [3]. Analizując wpływ czynników hormonalnych, istotną rolę w rozwoju choroby odgrywa dihydrotestosteron (DHT), który stymuluje mieszek do wzrostu w okolicach androgenoniezależnych (broda, wzgórek łonowy), natomiast w okolicach androgenozależnych (głowa owłosiona) powoduje inwolucję mieszka włosowego. To właśnie pod wpływem DHT dochodzi do miniaturyzacji mieszków włosowych w okolicach androgenozależnych, co przyczynia się do obserwowanego przerzedzenia włosów w łysieniu androgenowym [2]. W patogenezie łysienia androgenowego bierze się również pod uwagę procesy zapalne stymulujące produkcję wielu cytokin, jednak ich rola nie została dokładnie poznana.
Łysienie androgenowe przebiega odmiennie u kobiet i u mężczyzn. 
Łysienie androgenowe kobiet według trzystopniowej skali Ludwiga przebiega pod postacią łysienia rozlanego typu kobiecego (female pattern hair loss – FPHL) i obejmuje trzy etapy: 

1. niewielkie przerzedzenie, 
2. dość znaczne przerzedzenie, 
3. całkowite wyłysienie w okolicy czołowej i ciemieniowej. 

Jest to nazywane objawem szerokiego przedziałka lub choinki bożonarodzeniowej [2]. 

Łysienie androgenowe męskie według siedmiostopniowej skali Hamiltona, zmodyfikowanej przez Norwooda, obejmuje osiem etapów: 

1. całkowite owłosienie głowy, 
2. niewielkie przerzedzenie w kątach czołowych, 
3. widoczne przerzedzenie w kątach czołowych, 
4. głębokie zakola z utratą włosów w okolicy czołowej oraz przerzedzenie na szczycie głowy, 
5. znaczne wyłysienie w obrębie okolicy czołowej i szczytu głowy, 
6. częściowe zlewanie się ognisk wyłysienia okolicy czołowej i szczytu głowy, 
7. wyraźne zlewanie się ognisk wyłysienia okolicy czołowej i szczytu głowy, 
8. całkowite zlanie się ognisk wyłysienia okolicy czołowej i szczytu głowy, z dodatkowym łysieniem bocznych części głowy. 

Generalnie u mężczyzn charakterystyczne jest przesuwanie się linii czołowej owłosienia ku tyłowi i/lub przerzedzanie się włosów w okolicy wierzchołkowej.

Diagnostyka i leczenie

U mężczyzn dobrze zebrany wywiad i ocena kliniczna mogą być wystarczające do ustalenia rozpoznania. W diagnostyce hormonalnej u mężczyzn nie zaobserwowano zależności między stężeniem testosteronu w surowicy a nasileniem łysienia androgenozależnego. 
Natomiast u kobiet zaleca się ocenę aktywności androgenowej (m.in. poziomu testosteronu, DHEAS, SHBG, androstendionu, estradiolu, 17-OH progesteronu). Przy współistnieniu łysienia telogenowego zasadne jest wykonanie szerszych badań laboratoryjnych (morfologii, stężenia żelaza i ferrytyny, tyreotropiny, wolnej tyroksyny, przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej i tyreoglobulinie, kortyzolu, prolaktyny); czasem diagnostyka jest poszerzana o badanie przeciwciał przeciwjądrowych, badanie serologiczne w kierunku kiły lub badania mikologiczne [4]. Niekiedy konieczne jest wykonanie trichogramu lub pobranie wycinka do badania histopatologicznego. 
W diagnostyce łysienia androgenowego bardzo istotne znaczenie ma trichoskopia, która może wskazać określone cechy choroby, umożliwiając tym samym postawienie właściwego rozpoznania. W obrazie trichoskopowym stwierdza się wówczas: 

• miniaturyzację mieszków włosowych, 
• redukcję liczby włosów w jednostce włosowej (większe stężenie jednostek jednowłosowych), 
• większą liczbę włosów o średnicy poniżej 0,3 mm (vellus hair >10%),...